ΡΩΜΙΟΣΥΝΗ
II
Κάθε που βραδιάζει με το θυμάρι τσουρουφλισμένο στον κόρφο της πέτρας
είναι μία σταγόνα νερὸ που σκάβει απὸ παλιὰ τη σιωπὴ ως το μεδούλι
είναι μία καμπάνα κρεμασμένη στο γέρο-πλάτανο που φωνάζει τα χρόνια.
Σπίθες λαγοκοιμούνται στη χόβολη της ερημιάς
κ᾿ οι στέγες συλλογιούνται το μαλαματένιο χνούδι στο πάνω χείλι του Αλωνάρη
– κίτρινο χνούδι σαν τη φούντα του καλαμποκιού καπνισμένο απ᾿ τὸν καημὸ της δύσης.
Η Παναγία πλαγιάζει στις μυρτιὲς με τη φαρδιά της φούστα λεκιασμένη απ᾿ τα σταφύλια.
Στο δρόμο κλαίει ένα παιδὶ και του αποκρίνεται απ᾿ τον κάμπο η προβατίνα πούχει χάσει τα παιδιά της.
Ίσκιος στη βρύση. Παγωμένο το βαρέλι.
Η κόρη του πεταλωτή με μουσκεμένα πόδια.
Απάνου στο τραπέζι το ψωμὶ κ᾿ η ελιά,
μες στην κληματαριὰ ο λύχνος του αποσπερίτη
και κει ψηλά, γυρίζοντας στη σούβλα του, ευωδάει ο γαλαξίας
καμένο ξύγκι, σκόρδο και πιπέρι.
Α, τί μπρισίμι αστέρι ακόμα θα χρειαστεί
για να κεντήσουν οι πευκοβελόνες στην καψαλισμένη μάντρα του καλοκαιριού «κι αυτὸ θα περάσει»
πόσο θα στίψει ακόμα η μάνα την καρδιὰ της πάνου απ᾿ τα εφτὰ σφαγμένα παλληκάρια της
ώσπου να βρεῖ το φως το δρόμο του στην ανηφόρα της ψυχής της.
Τούτο το κόκκαλο που βγαίνει απὸ τη γης
μετράει οργιὰ-οργιὰ τη γης και τις κόρδες του λαγούτου
και το λαγούτο αποσπερὶς με το βιολὶ ως το χάραμα
καημό-καημὸ το λεν στα δυοσμαρίνια και στους πεύκους
και ντιντινίζουν στα καράβια τα σκοινιὰ σαν κόρδες
κι ο ναύτης πίνει πικροθάλασσα στην κούπα του Οδυσσέα.
Α, ποιὸς θα φράξει τότες τη μπασιὰ και ποιό σπαθὶ θα κόψει το κουράγιο
και ποιὸ κλειδὶ θα σου κλειδώσει την καρδιὰ που με τα δυο θυρόφυλλά της διάπλατα
κοιτάει του Θεού τ᾿ αστροπερίχυτα περβόλια;
Ώρα μεγάλη σαν τα Σαββατόβραδα του Μάη στη ναυτικὴ ταβέρνα
νύχτα μεγάλη σαν ταψὶ στού γανωτζή τὸν τοίχο
μεγάλο το τραγούδι σαν ψωμὶ στου σφουγγαρά το δείπνο.
Και να που ροβολάει τα τρόχαλα το κρητικὸ φεγγάρι
γκαπ, γκαπ, με είκοσι αράδες προκαδούρα στα στιβάλια του,
και νάτοι αυτοὶ που ανεβοκατεβαίνουνε τη σκάλα του Αναπλιού
γεμίζοντας την πίπα τους χοντροκομμένα φύλλα απὸ σκοτάδι,
με το μουστάκι τους θυμάρι ρουμελιώτικο πασπαλισμένο αστέρι
και με το δόντι τους πευκόρριζα στου Αιγαίου το βράχο και το αλάτι.
Μπήκαν στα σίδερα και στη φωτιά, κουβέντιασαν με τα λιθάρια,
κεράσανε ρακὶ το θάνατο στο καύκαλο του παππουλή τους,
στ᾿ Αλώνια τα ίδια αντάμωσαν το Διγενή και στρώθηκαν στο δείπνο
κόβοντας τον καημὸ στα δυό έτσι που κόβανε στο γόνατο το κριθαρένιο τους καρβέλι.
Έλα κυρὰ με τ᾿ αρμυρὰ ματόκλαδα, με φλωροκαπνισμένο χέρι
απὸ την έγνοια του φτωχού κι απ᾿ τα πολλὰ τα χρόνια –
η αγάπη σε περμένει μες στα σκοίνα,
μες στη σπηλιά του ο γλάρος σου κρεμάει το μαύρο κόνισμά σου
κι ο πικραμένος αχινιός σου ασπάζεται το νύχι του ποδιού σου.
Μέσα στη μαύρη ρώγα του αμπελιού κοχλάζει ο μούστος κατακόκκινος,
κοχλάζει το ροδάμι στον καμένο πρίνο,
στο χώμα η ρίζα του νεκρού ζητάει νερὸ για να τινάξει ελάτι
κ᾿ η μάνα κάτου απ᾿ τη ρυτίδα της κρατάει γερὰ μαχαίρι.
Έλα κυρὰ που τα χρυσὰ κλωσσάς αυγὰ του κεραυνού –
πότε μία μέρα θαλασσιὰ θα βγάλεις το τσεμπέρι και θα πάρεις πάλι τ᾿ άρματα
να σε χτυπήσει κατακούτελα μαγιάτικο χαλάζι
να σπάσει ρόιδι ο ήλιος στην αλατζαδένια σου ποδιὰ
να τον μοιράσεις μόνη σου σπυρί-σπυρὶ στα δώδεκα ορφανά σου,
να λάμψει ολόγυρα ο γιαλὸς ως λάμπει η κόψη του σπαθιού και τ᾿ Απριλιού το χιόνι
και να `βγει στα χαλίκια ο κάβουρας για να λιαστεί και να σταυρώσει τις δαγκάνες του.
ROMIOSINI
II
Every evening with the thyme scorched on
the rock’s bosom
there’s a water-drop that for a long time has been digging
silence to its marrow
there is a bell hanging from the ancient plane-tree
calling out the years
Sparks sleep lightly in the embers of solitude
and roofs contemplate on the golden fine down
on the upper lip of Alonaris
– yellow fine down like the corn tassel smoked up
by the grief of the west.
Virgin Mary leans down on the myrtle her wide
skirt stained by grapes.
On the road a child cries and the ewe who lost her
lambs answers from the meadow.
Shadow by the spring. The barrel frozen.
The blacksmith’s daughter with soaked feet.
On the table the bread and the olive
in the grapevine the night lamp of evening star
and high up there turning on its spit
the galaxy is fragrant
by the burnt-up lard garlic and pepper.
Ah what silky stars the pine needles
will need still to embroider
over the scorched fence wall of summer
“this will also pass”
how a mother will still squeeze her heart over
her seven butchered brave lads
until light finds its path to the uphill
of her soul.
This bone sticking out of the earth
measures the earth yard by yard and
the lute’s strings
and the lute from dusk to dawn with
the violin
grief by grief they sing it to rosemary
and the pines
and the ropes ring like lyres in the boats
and the seaman drinks bitter sea in
Odysseus’ wine cup.
Ah who then will fence the entrance and which
sword will sever the courage
and which key will lock up your heart that with
its two door-leaves wide open
stares at God’s star-drenched orchards?
Long hour like the Saturday evenings of May
in the seamen’s tavern
long night like a roasting pan on the tinsmith’s wall
long song like bread on the sponge diver’s
dinner.
And here is the Cretan moon rolling down
the pebble mount
goup goup with twenty lines of nails on the soles
of his leather boots
and here are those who go up and down
the Palamidi2 stairs
filling their pipes with roughly cut leaves
of darkness
their mustaches star-sprinkled with thyme
of Roumeli 3
and their teeth pine roots in the Aegean’s
rock and salinity.
They were thrown in iron and fire they conversed
with rocks
they offered raki 4 to death in their
grandfathers’ skulls
on the same threshing floors they met and shared their dinner
with Digeni5
slicing their grief in two like they sliced their barley bread loaves
on their knees.
Come you oh woman with the salty eyelashes with
your hand gold-plated
by your concern for the poor and by the many
years –
love is waiting for you in the bulrushes
the seagull hangs your black icon in his cave
and the bitter urchin kisses your toenail
In the black grape of the vineyard the red
bright must bubbles
shoots of the burned bulrush bubbles
under the earth the root of the dead man begs for water
so it will grow a fir tree
and under her wrinkles a mother holds the knife
tightly
Come you oh woman who broods on the golden
eggs of thunderbolts –
when an azure day comes you’ll take off the headscarf
and again take up arms
that May’s hailstorm will beat your forehead
that the sun will break a pomegranate in your cotton apron
that alone you will divide seed by seed
among your twelve orphans
that the shore will shine around you like the edge of a sword
and April’s snow
so that the crab will come out from the rocks to sunbathe
and cross its claws
1 Month of Wheat Harvest – June
2 Venetian castle of Palamidi in Nafplion with one thousand steps
3 Part of Mainland Greece between Peloponnesos and Thessaly
4 Moonshine
5 Literary meaning, one of two races; however also a mythical
figure, invented during the Medieval years of Turkish
occupation, who was destined to free Greeks from slavery
Yannis Ritsos-Poems, translated by Manolis Aligizakis, Libros Libertad, 2011
Mayanaam
vequinox
Manolis 