Manolis Anagnostakis-translated by Manolis Aligizakis

Ἐπιτύμβιον

Πέθανες- κι ἔγινες καὶ σύ: ὁ καλός,
Ὁ λαμπρὸς ἄνθρωπος, ὁ οἰκογενειάρχης, ὁ πατριώτης.
Τριάντα ἕξη στέφανα σὲ συνοδέψανε, τρεῖς λόγοι ἀντιπροέδρων,
Ἑφτὰ ψηφίσματα γιὰ τὶς ὑπέροχες ὑπηρεσίες ποὺ προσέφερες.

Ἄ, ρὲ Λαυρέντη, ἐγὼ ποὺ μόνο τὄξερα τί κάθαρμα ἤσουν,
Τί κάλπικος παρᾶς, μιὰ ὁλόκληρη ζωὴ μέσα στὸ ψέμα
Κοιμοῦ ἐν εἰρήνῃ, δὲν θὰ ῾ρθῶ τὴν ἡσυχία σου νὰ ταράξω.

(Ἐγώ, μιὰ ὁλόκληρη ζωὴ μὲς στὴ σιωπὴ θὰ τὴν ἐξαγοράσω
Πολὺ ἀκριβὰ κι ὄχι μὲ τίμημα τὸ θλιβερό σου τὸ σαρκίο.)

Κοιμοῦ ἐν εἰρήνῃ. Ὡς ἤσουν πάντα στὴ ζωή: ὁ καλός,
Ὁ λαμπρὸς ἄνθρωπος, ὁ οἰκογενειάρχης, ὁ πατριώτης.

Δὲ θά ῾σαι ὁ πρῶτος οὔτε δὰ κι ὁ τελευταῖος

TOMBSTONE ENGRAVING

You also died and you became the special

good family man, the patriot

thirty six wreaths accompanied you

three funereal speeches by vice presidents

seven votes in favor of what you offered

 

ah, Lavrentis, only I knew what a bastard you were

what a sold out asshole, you lived a life time of lies

sleep in peace I won’t come to disturb your serenity

 

(I will exchange my whole life with priceless silence

and not with a reward your sorrowful corpse)

 

Sleep in peace as you were in life: the special

good family man, the patriot.

 

You’ll neither be the first nor the last one.

 

NEOHELLENIC POETRY-AN ANTHOLOGY, translated by Manolis Aligizakis, Ekstasis Editions, autumn, 2017

Manolis Anagnostakis

WHEN SPRING COMES

When spring comes smiling
you’ll wear your new clothes and
you’ll come to grasp my hands
my old friend and
although nobody expects your return
I feel your heartbeats and
a flower springing up from
your mature, embittered memory
one train whistles in the night
or a faraway unexpected ship
will bring you back along with our youth and
our dreams and
perhaps you haven’t forgotten anything, really
while the return is always worthy more
than any of my love and your love
my old friend

ΟΤΑΝ ΜΙΑ ΑΝΟΙΞΗ

Όταν μιαν άνοιξη χαμογελάσει,
θα ντυθείς μία καινούργια φορεσιά
και θα έρθεις να σφίξεις τα χέρια μου
παλιέ μου φίλε.
Κι ίσως κανείς δε σε προσμένει να γυρίσεις
μα εγώ νιώθω τους χτύπους τους καρδιάς σου
κι ένα άνθος φυτρωμένο
στην ώριμη, πικραμένη σου μνήμη
Κάποιο τρένο, τη νύχτα, σφυρίζοντας,
ή ένα πλοίο, μακρινό κι απροσδόκητο
θα σε φέρει μαζί με τη νιότη μας
και τα όνειρά μας
Κι όσως τίποτα, αλήθεια, δεν ξέχασες
μα ο γυρισμός πάντα αξίζει περσότερο
από κάθε μου αγάπη κι αγάπη σου
παλιέ μου φίλε

~Mετάφραση Μανώλη Αλυγιζάκη//Translated by Manolis Aligizakis

MANOLIS ANAGNOSTAKIS

MANOLIS ANAGNOSTAKIS

Manolis Anagnostakis (10 March 1925 – 23 June 2005) was a Greek poet and critic at the forefront of the Marxist and existentialist poetry movements arising during and after the Greek Civil War in the late 1940s. Anagnostakis was a leader amongst his contemporaries and influenced the generation of poets immediately after him. His poems have been honored in Greece’s national awards and arranged and sung by contemporary musicians. In spite of his accomplishments, Philip Ramp notes that Anagnostakis “is the least known, to an English speaking audience, of the major Greek poets of his generation.”
Anagnostakis was born in Thessaloniki and trained as a doctor, specializing in radiology. During the chaotic period of 1944, Anagnostakis served as the Editor-in-Chief of Xekinima (The Start), a student magazine. Anagnostakis’ first book of poetry, Epoches (Seasons) was published in 1945, at which point, according to Ramp, the poet’s Marxist “dream had already failed him”. His left-wing sympathies had inspired him to join the Resistance, which would lead to his being sentenced to death by a military court during the Civil War. Arrested for his involvement with the Student Movement at the University of Thessaloniki in 1948, Anagnostakis spent several years in Heptapyrgion, a state prison. His second volume, Epoches 2 was published after he was imprisoned in 1948. In the next year, Anagnostakis was both expelled from the Communist Party of Greece and tried in court. He received a death sentence, but outsurvived the regime. Upon his release in 1951, he published the last book in the cycle.
Anagnostakis began a new cycle of work with his Synecheia (The Continuation), in 1954, and its sequel in 1955. A collection of his works was published the next year. The poet spent 1955 and the next year in Vienna, continuing his medical studies in radiology, before returning to Greece. He spent 1959 through 1961 as editor of Criticism, a journal of literary criticism, and finished his Continuation cycle in 1962. While he did not publish any more major works until 1971’s Ta piimata 1941-1971, (The Poems 1941-1971), he continued to contribute to newspapers and magazines.
Although Anagnostakis’ 1971 collection represented the end of the published works he was best known for, his existentialism-influenced verse left its mark on a younger generation of Greek poets. This influence is in part owing to his poetry having been set to music by Mikis Theodorakis, as part of his Ballades cycle, written during the seven-year Regime of the Colonels. The Ballades have been performed by vocalist Margarita Zorbala (recorded on her 1975 debut album), amongst others. Anagnostakis moved his practice and family to Athens in 1978. Lakis Papastathis produced a 52-minute film, Manolis Anagnostakis, on Anagnostakis’ life, for the Greek television series Paraskenio in 1983. Two volumes of Anagnostakis’, another collection and O piitis Manussos Fassis, (The Poet Manussos Fassis) were issued in the following four years. Anagnostakis died June 23, 2005 in Athens.
Poetry
Anagnostakis’ poetry has been described as “terse”. His early works may be comparable in number of lines to Cavafy, but do contain single-word lines and single-line verse paragraphs. Other characteristics of the early poems are its “bold, conversational tone”, sometimes in the form of an epistle, and at others culminating in direct advice to the reader. This style, along with Anagnostakis’ simple, direct description of a hostile world was emulated by other left-wing poets of his generation.
Beaton also notes “a deep distrust of the poet’s very medium, which runs through almost all the poetry of his generation”, as, for instance, in the poem “Now He Is A Simple Spectator”. Also unusual amongst those contemporary poets sharing Anagnostakis’ politics is Anagnostakis’ use of Christian imagery in his poetry, and, unusual amongst Greek poets in general is a lack of romanticizing of the sea.
In the Synecheia series, written between the Civil War and the Regime of the Colonels, Vangelis Hadjivassiliou notes that Anagnostakis extends that ambivalence to his politics, as well. Anagnostakis asserts both that “…the War is not over yet…/ For no war is ever over!” and that he is “Laughing at your wealth of armours/ Suddenly infiltrating your lines/ Upsetting the solid arrays”.
The O stochos poems were written during the Regime of the Colonels. This work contains poems differing from the above characterizations of Anagnostakis as “ambivalent” and “grim”. The book contains both a defense of poetry (“Poetics”), and a sardonic response to Cavafy’s “Young Men of Sidon (A.D. 400)”, titled “Young Men of Sidon, 1970”, which defends levity against the demand for seriousness from Cavafy’s “vivacious young man”. Ekdotike Athenon S.A. cites the work as exemplary of Greek poetry after the Second World War, describing it as “[representing] the social questioning typical of the poetry of the post-war generation”.
The post-1971 poems were, in some cases, even more terse than the Epoches poems, often being only epigrams. Categorizing Anagnostakis’ poetry into a movement has proven somewhat challenging for critics. Hadjivassiliou characterizes the period of the Continuations as “wholly political”. Nassos Vagenas, on the other hand, divides post-war Greek poetry into Marxist, existentialist, and surrealist, and then places Anagnostakis in the existentialist movement. Ramp suggests that the poet’s lack of recognition outside of Greece can be attributed to the fact that Anagnostakis’ poetry is politically “committed”, but agrees that the poetry is not influenced by surrealism.
~Wikipedia

ΜΑΝΩΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ

Με αφορμή τη συμπλήρωση δέκα χρόνων από τον θάνατο του Μανόλη Αναγνωστάκη, το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στο πλαίσιο των εκδηλώσεων του Megaron Plus, τίμησε τη μνήμη του μεγάλου ποιητή.

Στην εκδήλωση μνήμης συμμετείχαν και μίλησαν: για τη σατιρική ποίηση του Μανόλη Αναγνωστάκη ο καθηγητής της Νεοελληνικής Φιλολογίας στο Πανεπιστήμιο Αθηνών Ευριπίδης Γαραντούδης, για τη λογοτεχνική κριτική του ο ποιητής και κριτικός Νάσος Βαγενάς, για την υπόλοιπη συγγραφική δραστηριότητά του ο μελετητής λογοτεχνίας Γιώργος Ζεβελάκης. Τέλος, ο σκηνοθέτης και πεζογράφος Λάκης Παπαστάθης θα μιλήσει για τις συνεντεύξεις που είχε παραχωρήσει ο ποιητής στην τηλεοπτική εκπομπή «Παρασκήνιο», ενώ παράλληλα θα υπάρχει προβολή αποσπασμάτων από αυτές τις συνεντεύξεις, με τον Μανόλη Αναγνωστάκη να μιλά για την τέχνη του και την εποχή του. Την εκδήλωση, την οποία επιμελήθηκε ο Νάσος Βαγενάς, συντόνισε η καθηγήτρια Νεοελληνικής Φιλολογίας στη Φιλοσοφική Σχολή του ΕΚΠΑ, Χριστίνα Ντουνιά.

Ο Μανόλης Αναγνωστάκης υπήρξε ένας από τους κορυφαίους ποιητές και δοκιμιογράφους της μεταπολεμικής γενιάς. Φυλακίστηκε και καταδικάστηκε σε θάνατο για τις πολιτικές του πεποιθήσεις, ενώ χαρακτηρίστηκε ο «ποιητής της ήττας» αφού οι στίχοι του αποτύπωσαν τη διάψευση των οραμάτων της Αριστεράς. «Δεν είναι ποίηση της ήττας. Είναι μια αγωνία για την εποχή», έλεγε ο ίδιος. «Κατά καιρούς μ’ έχουν χαρακτηρίσει καθαρά πολιτικό ποιητή. Προσωπικά δεν νομίζω ότι είμαι πολιτικός ποιητής. Είμαι ερωτικός και πολιτικός μαζί. Συνδυάζονται αυτά τα δύο. Είναι η εποχή που τα συνδύαζε αυτά τα δύο. Δηλαδή δεν μπορούσε να είναι κανείς ερωτικός ποιητής, ξεχνώντας το πολιτικό πλαίσιο εκείνης της εποχής που ήταν φουντωμένα τα πολιτικά πάθη. Υπήρχε το πολιτικό στοιχείο μέσα, η έκφραση της πολιτικής, μέσα από μια ερωτική κατάσταση όμως. Δεν είμαι επαγγελματίας ποιητής. Αισθάνομαι την ποίηση σαν τρόπο έκφρασης επειδή δεν μπορούσα να εκφραστώ διαφορετικά. Δηλαδή ήταν η εποχή τόσο πιεσμένη, τόσο δύσκολη, που μόνο εκφράζοντας τον πόνο του μπορούσε κανείς να την αντέξει».

Ο Μανόλης Αναγνωστάκης γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη στις 10 Μαρτίου του 1925. Σπούδασε Ιατρική στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο. Κατά τη διάρκεια της γερμανικής Κατοχής εντάχθηκε στην ΕΠΟΝ. Την διετία 1943-1944 διετέλεσε αρχισυντάκτης του περιοδικού «Ξεκίνημα», του εκπολιτιστικού ομίλου του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, ενώ την ίδια περίοδο εμφανίστηκαν τα πρώτα του γραπτά στο περιοδικό «Πειραϊκά Γράμματα».
Το 1948 φυλακίστηκε για την έντονη δράση του στο φοιτητικό κίνημα. Το επόμενο έτος καταδικάστηκε σε θάνατο από έκτακτο στρατοδικείο, όμως απελευθερώθηκε με την γενική αμνηστία το 1951. Τα χρόνια 1955-1956 ειδικεύτηκε ως ακτινολόγος στην Βιέννη και στη συνέχεια άσκησε το επάγγελμα του ακτινολόγου στην Θεσσαλονίκη. Την περίοδο 1959 – 1961 εξέδωσε το περιοδικό «Κριτική» ενώ υπήρξε μέλος της εκδοτικής ομάδας των «Δεκαοκτώ κειμένων» (1970), των «Νέων Κειμένων» και του περιοδικού «Η Συνέχεια» (1973). Το 1978 εγκαταστάθηκε στην Αθήνα. Τιμήθηκε με το «Κρατικό Βραβείο Ποίησης» (1986) και το «Μεγάλο Βραβείο Λογοτεχνίας» (2002), ενώ αναγορεύτηκε Επίτιμος Διδάκτορας του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Ο Μανόλης Αναγνωστάκης έφυγε από τη ζωή στις 23 Ιουνίου του 2005, στην Αθήνα. Άφησε πίσω του 88 δημοσιευμένα ποιήματα που γράφτηκαν από το 1941 έως το 1971. Το 1979 κυκλοφόρησε ο συγκεντρωτικός τόμος των ποιημάτων του, και το 1983 κυκλοφόρησε το αυτοβιογραφικό σχόλιο «Y.Γ.» σε ιδιωτική έκδοση. Ποιήματά του έχουν μεταφραστεί στα αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά, ενώ μελοποιήθηκαν από συνθέτες όπως ο Μίκης Θεοδωράκης, ο Θάνος Μικρούτσικος, ο Μιχάλης Γρηγορίου, ο Γιάννης Μαρκόπουλος και ο Δημήτρης Παπαδημητρίου.

http://www.blod.gr/lectures/Pages/viewlecture.aspx?LectureID=2467

Manolis Anagnostakis//Μανώλης Αναγνωστάκης

Funereal

You passed too — and you too became: a good
fine man, a family man, a patriot
thirty six wreaths accompanied you, three speeches by vice-presidents
seven votes of approval for the superb service you offered

ah, Lavrentis, I only who knew what a scum you were
what a cheap bum who lived all your life in a lie
rest in peace, I won’t come to disturb your equanimity

(I shall try to exchange all my life with silence
with a heavy price and not only with my flesh as payment)

rest in peace as you have been all life-long: a good
fine man, a family man, a patriot.

You won’t be the first, not even the last.

Ἐπιτύμβιον

Πέθανες- κι ἔγινες και συ: ο καλός,
Ο λαμπρὸς ἄνθρωπος, ο οἰκογενειάρχης, ο πατριώτης.
Τριάντα ἕξη στέφανα σε συνοδέψανε, τρεις λόγοι ἀντιπροέδρων,
Ἑφτὰ ψηφίσματα για τις ὑπέροχες ὑπηρεσίες που προσέφερες.

Α, ρε Λαυρέντη, ἐγὼ που μόνο τὄξερα τί κάθαρμα ἤσουν,
Τί κάλπικος παρᾶς, μια ὁλόκληρη ζωὴ μέσα στο ψέμα
Κοιμοῦ εν εἰρήνῃ, δεν θα ῾ρθῶ την ἡσυχία σου να ταράξω.

(Ἐγώ, μια ὁλόκληρη ζωὴ μες στη σιωπὴ θα την ἐξαγοράσω
Πολὺ ἀκριβὰ κι ὄχι με τίμημα το θλιβερό σου το σαρκίο.)

Κοιμοῦ εν εἰρήνῃ. Ως ἤσουν πάντα στη ζωή: ο καλός,
Ο λαμπρὸς ἄνθρωπος, ο οἰκογενειάρχης, ο πατριώτης.

Δε θα ῾σαι ο πρῶτος οὔτε δα κι ο τελευταῖος.

~Μετάφραση Μανώλη Αλυγιζάκη, Translated by Manolis Aligizakis

MANOLIS ANAGNOSTAKIS–ΜΑΝΩΛΗΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΑΚΗΣ

I SPEAK

I speak of the last trumpeting of the defeated soldiers.
of the last rags from our festive garments
of our children who sell cigarettes to the passers-by.
I speak of the flowers that wilted on the graves and
rain rots them
of the houses gaping with no windows like toothless
skulls
of girls begging and showing the scars of their breasts.
I speak of the shoeless mothers who crawl among the ruins
of the conflagrated cities the corpses piled in
the streets
the pimps poets who during the night shiver by the front
steps.
I speak of the endless nights when the light is dimmed
at dawn
of the loaded trucks and the footsteps on the wet
cobblestones.
I speak of the prison yard and of the tear of the moribund.

But I speak more of the fishermen
who abandoned their nets and followed His steps
and when He got tired they didn’t rest
and when He betrayed them they didn’t reject Him
and when He was glorified they turned their eyes the other way
and their comrades spat at them and crucified them.
Though they, serene, took the road that had no end
and their glance didn’t ever darken nor bowed down
standing up and lonely amid the horrible loneliness of the crowd.

ΜΙΛΩ
Μιλώ για τα τελευταία σαλπίσματα των νικημένων στρατιωτών.
Για τα τελευταία κουρέλια από τα γιορτινά μας φορέματα.
Για τα παιδιά μας που πουλάν τσιγάρα στους διαβάτες.
Μιλώ για τα λουλούδια που μαραθήκανε στους τάφους
και τα σαπίζει η βροχή.
Για τα σπίτια που χάσκουνε δίχως παράθυρα σαν κρανία
ξεδοντιασμένα.
Για τα κορίτσια που ζητιανεύουνε δείχνοντας στα στήθια
τις πληγές τους.
Μιλώ για τις ξυπόλητες μάνες που σέρνονται στα χαλάσματα.
Για τις φλεγόμενες πόλεις τα σωριασμένα κουφάρια στους
δρόμους.
Τους μαστροπούς ποιητές που τρέμουνε τις νύχτες στα
κατώφλια.
Μιλώ για τις ατέλειωτες νύχτες όταν το φως λιγοστεύει τα
ξημερώματα.
Για τα φορτωμένα καμιόνια και τους βηματισμούς στις υγρές
πλάκες.
Για τα προαύλια των φυλακών και για το δάκρυ
των μελλοθανάτων.

Μα πιο πολύ μιλώ για τους ψαράδες.
Π’ αφήσανε τα δίχτυα τους και πήρανε τα βήματά Του.
Κι όταν Αυτός κουράστηκε αυτοί δεν ξαποστάσαν.
Κι όταν Αυτός τους πρόδωσε αυτοί δεν αρνηθήκαν.
Κι όταν Αυτός δοξάστηκε αυτοί στρέψαν τα μάτια.
Κι οι σύντροφοί τούς φτύνανε και τους σταυρώναν.
Κι αυτοί, γαλήνιοι, το δρόμο παίρνουνε π’ άκρη δεν έχει.
Χωρίς το βλέμμα τους να σκοτεινιάσει ή να λυγίσει.
Όρθιοι και μόνοι μες στη φοβερή ερημία του πλήθους.
~Μανώλη Αναγνωστάκη/Manolis Anagnostakis—μετάφραση Μανώλη Αλυγιζάκη/translated by Manolis Aligizakis