Οι Μύθοι στην Αρχαία Ελλάδα

Οι μύθοι στους αρχαίους Έλληνες ήταν αλληγορικά οχήματα ψυχικής αφύπνισης, για όσους ήταν ευαίσθητοι ψυχικά να συλλάβουν το αποκαλυπτικό τους μήνυμα (ενθυμούμενοι τα Πλατωνικά). Η λέξη μύθος προέρχεται απ’ τον ήχο Μου= μουρμούρισμα, που ψιθυρίζουμε με τα χείλη μας κλειστά και τη λέξη Μυστήριο συνδεόμενη μαζί του. Συγχωνευμένες δυο τους αποτελούν το αποκαλυπτικό όχημα επικοινωνίας που ονομάζετε ‘Μύθος’.

Κάθε μυθολογική αλήθεια όταν παρουσιάζεται σε ανοικτή χειροπιαστή γλώσσα, παρεξηγείται, απορρίπτεται και αφορίζεται πολλές φορές από τους ακαλλιέργητους ανθρώπους. Για αυτό, φιλόσοφοι, μύστες, προφήτες και επικοί ποιητές, χρησιμοποιούσαν αλληγορίες για να καλύψουν την αλήθεια απ’ τους ανώριμους και να τη φανερώσουν αλληγορικά σε στους ώριμους.

Η ανθρώπινη ψυχή έχει την ικανότητα να ανταποκρίνεται στην αλήθεια που μεταφέρει ο μύθος, πριν ακόμα ο νους και η κρίση συλλάβουν την ανάλυσή της. Οι περισσότεροι από μας αγγίξαμε τέτοιου είδους φαινόμενα στο παρελθόν, προπαντός στα παιδικά μας χρόνια πριν ακόμα η ψυχή και ο νους λαβωθούν απ’ τα οικογενειακά, σχολικά και δογματικά καταστημένα.

Ο ευαίσθητης ψυχικά άνθρωπος ανταποκρίνεται αυθόρμητα στην μυθική αλήθεια και την ποιητική ομορφιά που την περικλείει. Του θυμίζει τη λεπτότητα του μυστηρίου που ήξερε αλλά την ξέχασε περιπλανώντας σε αμέτρητες μεταψυχώσεις ανά των αιώνων.

Εδώ βλέπομε ξεκάθαρα τη Σωκρατική θεωρία, ότι η ψυχή τ’ ανθρώπου προϋπήρχε και η πραγματική γνώση δεν είναι τίποτε άλλο, παρά μια αναμνηστική πείρα ιδεών που περισυλλέγομε απ’ τις αμέτρητες εμπειρίες μας του παρελθόντος.

«Κάποιο ταλέντο και η υπεροχή που έχουμε σε ορισμένους τομείς, δεν είναι τίποτε άλλο παρά μια ανάμνηση απ’ τα περασμένα», λέει ο Άγγλος Πλατωνιστής Thomas Taylor. Τίποτα δεν κατανοείται εύκολα εάν δεν το ζήσαμε κάποτε στις προηγούμενες εμπειρίες μας.

Σκοπός του μύθου δεν είναι να ιστορίζει διασκεδαστικά συμβάντα, αλλά να αφυπνίσει την ψυχή απ’ την ληθαργία του παρελθόντος. Αυτό άλλωστε εννοεί και η λέξη αλήθεια, η οποία προέρχεται απ’ την λέξη λήθη, που σημαίνει ξεχνώ, και το αρνητικό ‘Α’ μπροστά, εννοώντας το αντίθετο του να ξεχνάμε το παρελθόν.

Κάθε ατραυμάτιστη ψυχή, παιδοξυπνά χαρούμενη ακούγοντας την ποιητική ομορφιά που ξεσκεπάζει ο μύθος. Αισθάνεται σαν να ξανασυναντά γνώριμα συμβάντα και γεγονότα απ’ το παρελθόν της. Οι πραγματικοί φιλικοί και συναισθηματικοί δεσμοί, μοιράζονται συνήθως τη κοινή αγάπη τους για εξερεύνηση της αλήθειας. Είναι δύσκολο να συνεχιστεί μια φιλία μακροχρόνια χωρίς να εμπνέονται αναμεταξύ τους αγάπη για αληθινή ανάπτυξη.

Για τη αποκαλυπτική ομορφιά του μύθου, οι αρχαίοι πρόγονοι μας προίκισαν γενναιόδωρα με την πλούσια συλλογή τους. Η εξήγηση του μύθου είναι χρήσιμη άσκηση για τη ψυχή τ’ ανθρώπου. Ενώ αρχικά φαίνεται σαν παραμύθι, εντούτοις όμως όταν κατανοηθεί, ενθουσιάζει αποκαλύπτοντας το λαμπρό του μεγαλείο.

Ο Πλάτωνας ήταν απ’ τους μεγαλύτερους δεξιοτέχνες του μύθου στην πλούσια βιβλιογραφία του. Χρησιμοποιούσε συχνά μύθους και αλληγορίες για να περάσει την γνώση και το βαθύ μυστήριο που κρύβει η ζωή μας. Προχωρούσε σπιθαμή προς σπιθαμή σε μακρόχρονη διαλεκτική συζήτηση, κατασκευάζοντας με σχολαστικότητα τα θεμέλια της αλήθειας, χωρίς να αφήνει πίσω κανένα μικρόβιο αμφιβολίας να τρυπώσει ανάμεσα στο λαμπρό του οικοδόμημα. Άξαφνα και χωρίς καμιά προειδοποίηση άφηνε ήρεμα το πνευματοδιανοητικό του αριστούργημα να λαμποκοπά αιώνια στις ψυχές της ανθρωπότητας.

Όταν ο Σωκράτης συζητούσε με τους συνομιλητές του για ψυχή και γνώση, εισήγαγε μύθους και αλληγορίες διστακτικά στην αρχή, σαν να έμπαινε ευλαβικά μέσα σε ένα ιερό χώρο. Ήξερε ο μέγας φιλόσοφος την ακατανοησία του μύθου αρχικά, και λάμβανε προσεκτικά μέτρα να αποφύγει κάθε παρεξήγηση. Χρειάζεται μεγάλη προσοχή η ανάλυση του μύθου και προπαντός του Πλάτωνα διότι εύκολα παρανοείται.

Όταν μιλάει για την ψυχή τ’ ανθρώπου να μεταμορφώνεται σε ζώο, δεν εννοεί βέβαια ότι ο άνθρωπος μετασαρκώνεται σε κτήνος! αλλά εννοεί ότι το να ενδιαφέρεται κανείς μόνο για τις ζωικές του ορέξεις, κατατάσσεται στην ίδια μοίρα με τα κατώτερα ζώα, χωρίς καμιά πνευματική φροντίδα ως διανοούμενο ον.

Η ψυχή είναι αφηρημένη λέξη χωρίς υλιστική οντότητα, και καμιά χειροπιαστή ανθρώπινη γλώσσα δεν μπόρεσε μέχρι σήμερα να περιγράψει τη λεπτή της φύση. Για αυτό ο Πλάτωνος χρησιμοποιούσε σύμβολα, μύθους και προσωποφαντασίες για να οδηγήσει την ανθρώπινη διάνοια υψηλότερα και ποιο πλησιέστερα στη πραγματική της φύση. Οι μύθοι που αναφέρει στον Γοργία, Φαίδωνα, Φαίδρα, Πολιτεία και Συμπόσιο, είναι τα πιο πολύτιμα και ανεκτίμητα θησαυροφυλάκια που μας άφησε πίσω ως κληρονομιά.

Ο Όμηρος με την Αχείλια πτέρνα, δεν εννοούσε βέβαια πως το μοναδικό τρωτό σημείο του Αχιλλέα ήταν η πτέρνα του, αλλά αλληγορούσε μεταφορικά πως κάθε κακή πράξη που πράττομε δεν θα αποφύγομε την τιμωρία μας όπου και να κρυφτούμε. Θα μας βρει οπωσδήποτε σαν την απόκρυφη πτέρνα του Αχιλλέα. Οι γνωστές θαλάσσιες περιπλανήσεις του Οδυσσέα για δέκα ολόκληρα χρόνια, ήταν μια έξυπνη ποιητική αλληγορία του Όμηρου να εκφράσει τις δοκιμασίες που περνάει η ψυχή του ανθρώπου πριν φτάσει στην διανοητική και πνευματική της άνθηση.

Η σφίγγα που καρτερούσε τους διαβάτες στον δρόμο βάζοντας κάποιο αίνιγμα να λύσουν πριν διαβούν για να μην χάσουν τη ζωή τους, είχε επίσης μεταφορική έννοια. Εννοούσε ότι η ζωή μας έχει πολλά αινίγματα καθημερινά που περιμένουν την λύση τους τώρα και όχι αργότερα. Αν παραμείνουν άλυτα, συσσωρεύονται επικίνδυνα και θα μας τυραννήσουν θανατηφόρα στην πορεία μας αργότερα.

Ανασκοπώντας για λίγο την αξιοθαύμαστη μυθολογική μας κληρονομιά αναρωτιέμαι με καημό και πόθο! Γιατί άραγε ένας τόσος αξιόλογος θησαυρός παραμένει στα ράφια αδίδακτος και αχρησιμοποίητος για 20 αιώνες από εμάς τους Νεοέλληνες η και ξένους; Ενώ βλέπουμε ξεκάθαρα την αξιοθαύμαστη πολιτιστική και πνευματική ανωτερότητα των αρχαίων μας προγόνων, παραμένουμε απαθείς να τους μιμηθούμε η να τους μελετήσουμε έστω και θεωρητικά; Ποιος φταίει άραγε για την ακατανόητη λοξοδρομία και αδιαφορία ετούτη; Δεν είναι καιρός νομίζετε να στρέψομε τα πανιά της νεοελληνικής μας βάρκας και λιγάκι προς τα πίσω; Τι θα χάσομε άραγε εάν διδαχτούμε και αναλύσομε τον μυθολογικό μας θησαυρό;

Του Δημήτρη Καραλή
Νότιος Αφρική

www.diasporic.org

The Meaning of Myths

Myths or mythos for the ancient people was an allegoric vehicle to awaken the soul from its forgetful past for those who were spiritual and sensitive enough to recognize the veiled truth behind it.  The Greek word μύθος= myth, derives from the sound‘mou’=murmur, which we produce when our lips are closed and the word Μυστήριο=mystery= inexplicable, adjoins with it. Together they form a secret communicating organ for every soul who is ready to recollect the forgotten experience from their previous incarnations.

Every mystical truth when presented by a normal open concrete language, usually is misconceived and rejected by the undeveloped intellectually insensitive individuals.  For this reason philosophers, mystics, epic poets and even prose writers of all times used myths, allegorizes and parables to veil the truth from the unready ones and to unveil for those who were ready to understand.

The soul of man possesses the capabilities to recognize and respond to truth that the myth carries, even before the mind grasped and analyze it. Most of us have been touched with this type of phenomena in the past and especially in our youth, before our minds and souls have been wounded and cobbled by dogmatism and wrong education. Soul responds sensitively to truth and its poetical beauty that encompasses the myth –and which has been lost through countless incarnations. Here, we see clearly the Socratic theory that our soul pre-existed and that all knowledge is nothing more than αναθύμισης=anathimisis= recollections from the past.

The inclination for a certain talent and the easier understanding of some life issues, are nothing more than recollection, says the English Platonist Thomas Taylor. The aim of a myth is not to entertain the senses and the mind by telling interesting stories, but to awaken the soul from its lethargic past. The Greek word αλήθεια =alitheia= truth, is derived from the word λήθη= lithe= forget -and the letter a’ in the front which means to throw away the forgetful-ness. In other words, the meaning of this word it speaks clearly, that truth searching is nothing more then throwing away the forgetfulness of the past or ανάμνησης= anamnesis= remembrance, as Plato used to call.

Every free and undamaged soul wakes up joyfully like a child by listening to the poetic beauty and the truth that myth unveils.

It feels exited, like re-meeting old friends and known events from its forgotten past. This is the grace and the glory that the myth brings- and of which the ancient Hellenes have so generously endowed us with.

The exegesis (explanation) of myth is a valuable exercise for the wandering soul. Although initially it appears as a fable, nevertheless when analyzed, creates enthusiasm and reveals the depth and glory that contains.

Plato was one of the greatest skilful masters of myth producers with his brilliant written dialogues.  He often used myths, imaginations and metaphors to pass the knowledge and the deep mystery, which our life hides. He proceeded bit by bit in lengthy dialectic conversations, manufacturing with scrupulous care the foundations of truth, leaving no ignorance and microbes behind, neither allowing lies nor doubts to creep between his celestial edifices. Suddenly without notice or argument, he calmly finishes his intellectual masterpiece to glisten everlastingly in the minds and souls of humanity.

When Socrates was conversing with his friends about soul and knowledge, he introduced myths and metaphors experimentally and almost hesitatingly at first, as if he was entering a holy ground.  As he new well the misunderstanding of the myth initially by those unfamiliar and has taken the necessary steps to make it easier conceivable. Great care is needed to interpret a myth and especially Plato’s. When he speaks of a human soul turning to an animal, he doesn’t mean that man becomes a beast, but he wants to say that when man cares only for his sensual pleasures (hedonism), he descends voluntary to an animal level, without intellectual and spiritual thoughts as higher human being.

Soul is an abstract word without material substance. No language ever yet managed to outline its subtle nature. For this reason Plato often used symbols, myths and fantasies to lead the human intellect higher and closer to their soul. The myths in his dialogues of Gorgias, Phaedra, Pheudo, Republic and Symposium, are the most valuable treasures that he left us behind to read.

Homer with his story of Achilles heel did not mean surely that the only vulnerable spot of Achilles, was his heel, but he was allegorizing that for every bad act that we do, we will not escape our punishment no matter where we will hide our self’s, it will find us like in the secret venerable heel of king Achilles.

The well-known myth of Odysseus, who was wandering in the stormy sea for ten years before reaching his Ithaca home, meant that every soul goes through testing hurdles and sufferings before it reached intellectual awakening, of spiritual destination.

The ancient sphinx that gave a riddle to passing pedestrians with a risk of losing their life if not answering correctly had metaphoric meaning. It was saying that our life has new riddles daily to be solved, and if we don’t answer them correctly, our future life will not be safe.

Resuming for a moment the enormous and admirable Hellenic mythological inheritance, I ask myself with a heart yearning: Why we are not taught this valuable truth and analyze them from our young age? Why such enormous valuable treasures remain untaught and hidden away from our schools and societies today?  Although we see clearly the advanced of their culture, we remain indifferent and apathetic to learn or study them theoretically.

What would we loose by being taught the meanings of these mythological treasures from the past? Would it not be useful to know little more about the meaning of our present earthy existence, – rather to accept blind beliefs without any knowledge of our life purpose what so ever?

~Karalis Dimitris

South Africa
Copyright © 2003
All Rights Reserved.

 

Mediterranean

Three poems from my book “Nostos and Algos” posted today and a beautiful comment made by the editor of the web site Anders. Enjoy! Book is to be released by Ekstasis Editions of Victoria, BC in a couple of weeks. http://www.ekstasiseditions.com

 

 

Dear Emmanuel,

What a joy, to be treated with these wonderful, extraordinarily strong, colourful impressions from the Mediterranean world – could it be more beautifully painted.

I’m absolutely certain that all worldwide visitors on our site will be thrilled by your poetry and most certainly will crave for more from your pen!

And now your poems have been posted at http://www.mediterranean.nu/?p=2292! Please feel free to contact us at any time if you would like to alter or append anything you see on the post and I really hope that you’ll return here some day to treat us and all the visitors from all over the world with some new poetry to post at www.mediterranean.nu!

My very warmest wishes and THANKS for your LOVELY contribution and we wish you all luck with Nostos and Algos!

Editor

Anders Dahlgren

www.mediterranean.nu

Paradise

<a href="” title=”Paradise”>Paradise

Painting, oil on canvas by Giannis Stratis, Poetry by Manolis Aligizakis

Προδοσία/Betrayal by Manolis – with Video

Προδοσία

Στεκόταν σιωπηλός δίπλα της.

Εκείνη έκλαιγε την πένθιμη
ώρα που αργοπερνούσε

σαν την ερώτηση στα χείλη της
που αρνιόταν να ειπωθεί

παρ’ όλο που τόξερε καλά
απ’ τον πόνο στην καρδιά της

πως είχε προδώσει τον όρκο του

..

Betrayal

He stood silent next to her.

She cried for the somber hour
lingered indecisively

like the question in her tongue
refusing to pop out

although she knew well
from the pain in her heart

that he had betrayed his vow

View the video:

.